Проект «Турпалхой ВОВ а, СВО - Вайн махкахой»
Автор: Туршиева Субура Шайх-Магомедовна
Организация: МБДОУ Детский сад № 9 «Табарак»
Населенный пункт: Чеченская Республика, г. Гудермес
Шен даймахке, ненан культуре, ненан матте болу безам кегийчу хӀуманех дӀаболало
– хьайн доьзале, хьайн цӀа, хьайн берийн беше болу безам бахьана долуш.
Жим-жима шорлуш, и безам шен даймахке болу безам хуьлу,
цуьнан историна, дӀаяханчу а, таханлерчу а, дерриге адамаллина».Д.С. Лихачёв
Проектан боцца чулацам:
Вайн зама хийцамаш хуьлу зама ю. ХӀинца Оьрсийчоьнна оьшу ламастехь боцу сацамаш тӀеэца ницкъ болуш, кхоллараллин ойла ян хууш болу нах. Дерриге а дича а, цу тайпачу наха бен гӀо дийр дац Ӏилма, культура, промышленность кхиорехь, цуьнца мехкан сий догӀучу тӀегӀане хьаладаккхарехь. Цундела юкъарчу кхузаманан юкъараллин а, къаьсттина адаман а эмоцин эшамийн, оьздангаллин а, синан а къеллин хьелашкахь, жимчохь дуьйна индивидуальни культурин хьашташ кхиор кхетош-кхиоран а, дешаран а уггаре а коьртачу декхарех цхьаъ хуьлу. Кхетош-кхиоран белхахойн дукха хьолахь ойла ян езаш хуьлу, кхин хӀун самукъане а, керла а дан мегар ду берашна шовкъе хилийта а, уьш оьздангаллин а, патриотически а аматаш кхиорна тӀехьажийначу цхьаьнакхетараллин гӀуллакхашна юкъаозо а.
Тхан дошкольни школехь хӀора шарахь дӀахьо ламастан барамаш: уьш бу берийн бешан хӀора тобанехь дай-наношца цхьаьна дӀахьош болу барамаш, ловзаран денош, пачхьалкхан а, къоман а дезчу деношна лерина садаӀар, кхин а дуккха а. Церан коьрта Ӏалашо ю берашкахь дика синхаам кхоллар, самукъадаларан синхаам кхоллар, эххар а беран амална пайде тӀеӀаткъам бар. Вайн маьӀне хиламаш а, дагалецаме денош а кечдаре хьаьжча, гуш ду, дика девзаш долу дезденаш доцург, дуккха а самукъане денош хилар, баккхийчарна а, берашна а дешаран садаӀаран а, цхьаьна проектийн а бахьана хила тарлуш долу. Деца-ненаца уьйр хилар, тхуна хетарехь, къаьсттина мехала ду. Дай-нанойца къамел дан а, уьш тешийта а, самукъанечу керланашца уьш йийсаре лаца а хаар – иза школе кхачале йолчу дешаран учрежденин кхиамца болх баран коьрта гӀирс бу. Ша команда а цунах догӀуш дӀахӀотто еза, низам лардеш: «гайтархьама» хӀумма а ма де, хӀунда аьлча муьлххачу а балхо кхачамбацарш а, самукъадалар а дахьа деза. Командин а, дай-нанойн а и дарж бахьана долуш бен аьтто ца хуьлу тхан берашца бечу балха тӀехь керла хӀума дагадеана а, кхочушдан а.
ГӀиллакх-оьздангаллин а, патриотически а кхетош-кхиоран бух кхоллар массо а агӀор дӀадахьа деза, школе кхачале долчу берийн массо а тайпана гӀуллакхаш дӀасадаржош, денна долчу дахарехь а, вовшахтоьхначу дешаран гӀуллакхехь а, берийн бешахь а, цӀахь а вовшахтоьхначу барамашкахь а дӀадахьа деза.
Проект Ӏалашо ю школе кхачале долчу берашна гӀиллакх-оьздангаллин а, патриотически а кхетош-кхиор кхиорна а, самукъанечу хиламашкахула а, даташкахула уьш кхиорна хьелаш кхуллу предметни-кхиоран хьал тодарна а. Проект кхочушъяр бахьана долуш хӀора берана шен кхоллараллин хьуьнарш а, шовкъаш а гайта, кхетаман шовкъ кхио, тайп-тайпанчу гӀуллакхийн тайпанашкахь берашкахь оьздангаллин а, патриотически а аматаш кхолла хьелаш кхоллалур ду. Хьехархойн говзалла лакхайоккхур ю. Школехь кхиамца дешарна оьшуш долу дай-нанойн а, берийн а психологически кечам хир бу. Бераша шайн дайшца а, хьехархошца а цхьаьна суьрташ а, альбомаш а кхуллур ю. Бешан а, тобанан а коридораш хазйийр ю гайтаман белхашца. Проект кхочушйийр ю дошкольни коллективо: воккхачу хьехархочо, хьехархоша, музыкальни куьйгалхочо, ткъа иштта дешархойн дай-наной юкъаозор бу цхьаьна болх барна.
Карарчу хенахь гӀиллакх-оьздангаллин а, патриотически а кхетош-кхиор кхетадо баккхийчара а, бераша а цхьаьна лелочу гӀуллакхехь а, къамелехь а вовшашца уьйр латтор санна, берехь личностни универсалан гӀиллакх-оьздангаллин аматаш гучудахарна а, кхолларна а, къоман региональни культуран схьадовлар, винчу мехкан Ӏалам довзийтарна а Ӏалашо йолуш [10] . , синхаамийн жигара дог-ойла кхиор, шен долахь хиларан синхаам , кхечаьрца уьйр хилар. Школе кхачале долчу хенахь дуьйна бер патриот санна кхио деза - даймехкан синхаам болуш, ша вина а, кхиъна а шен мохк безаш, цуьнан истори, культура, мотт безаш стаг.
Проектан актуальность:
Патриотически синхаам ша-шех кхоллалуш бац. Иза еххачу хенахь, Ӏалашонца адамна кхетош-кхиоран тӀеӀаткъам баран жамӀ ду, бераллехь дуьйна дуьйна. Цу хьокъехь школе кхачале долчу берашна гӀиллакх-оьздангаллин, патриотически кхетош-кхиоран проблема уггаре а хьалха лаьттачех цхьаъ хуьлу.
Патриотизм – иза безаман боккха синхаам бу, вайн Даймахке, цуьнан дӀадаханчух а, таханлерчу хенах а хилар. И синхаам берашкахь кхоллабалар дӀадолало хӀинцале а школе кхачале долчу хенахь. Патриотически кхетош-кхиор дӀахьо доьзалан мехаллашна а, ламасташна а, историна а, вайн дайша зеделларгна а тӀехь. ХӀинцалерчу заманахь кхиазхойн патриотизман синхаам дӀаболуш бу, цундела иза школе кхачале долчу бераллехь кхиор оьшуш лору оха. И проблема дӀаяккхархьама кхузаманан некъаш а, кепаш а лело еза, масала, дешаран процессе берриге а декъашхой юкъаозош йолчу проектан гӀуллакхех пайдаэца.
Хууш ма-хиллара, уьш бу, вайна юкъахь бехаш а бу. Уьш, хетарехь, могӀарера нах бу, ирчачу хьолехь доьналла, доьналла, майралла, шен хьашташ кхочушдар санна долу аматаш гойтуш. Цара хьуьнар кхочушдо, шайн дахар кхераме а доккхуш, кхечарна кӀелхьара а бохуш. Церан масалло вайна гойту вай озабезам боцуш хила йиш йоцийла, вай сийлахь кхочушдан дезаш хилар граждански а, корматаллин а декхар, вайн гӀуллакхна бакъ хила дезаш хилар.
Школе кхачале дешаран департаменто Гудермес муниципальни кӀоштан муниципальни школе кхачале дешаран учрежденийн хьехархошна юкъахь районан конкурс кхайкхийна "Йовр Йоцу Цле" цӀе йолчу тоьллачу проектана, берашкахь патриотизман синхаам кхиорна, шайн даймахках, шайн жимачу Даймахках, Сийлахь-боккхачу Даймехкан тӀеман турпалхой а, дакъалаьцнарш а - нохчий, лерринчу тӀеман операцийн декъашхой а, турпалхой а, къоман турпалхой а; нохчийн халкъан синбахамашка болу мехаллин хьежамаш хилар; нохчийн (ненан) мотт ларбар а, кхиор а.
Школе кхачале йолчу цхьана тобанехь цхьана йоӀа массаьрга а дийца йолаелира, шен ден ваша турпалхо ву, иштта олура цуьнах массо а доьзалан декъашхоша. Бераш хаттарш дан буьйлабелира: иза турпалхо хӀунда лору? ХӀун дина цо и цӀе хьакъ хилийта? Турпалхо мила ву хаа сацам бира вай?
Берашна хаьа: 15% - «ХӀун ю тӀом?», «Мила ву турпалхо?»
Берашна ца хаьа: 40% - «Мила ву турпалхо?»
Кхидолу бераш: 45% - "Жоп дала хала ду".
Бераша деллачу жоьпашна тӀе а тевжаш, турпалхо мила ву бохучух лаьцна берашна хууш долу хаарш къасто дезаш хилира. Цул тӀаьхьа воккхахволчу хьехархочо тӀедиллира хьехархошна Даймохк ларбархойх лаьцна кхин дӀа а довзар долу проект хӀоттор.
Проектан тайпа: дешаран, ехачу хенан
Проектан тема: «Сийлахь-боккхачу Даймехкан тӀеман а, СВО тӀеман а турпалхой - вайн махкахой».
Проектан Ӏалашо: Сийлахь-боккхачу Даймехкан тӀамах а, цуьнан турпалхойх а, иштта
• Вайн заманан турпалхой, патриотизм кхиор, шайн халкъан турпалхойн хьуьнарех а, церан доьзалшна а дозалла даран синхаам кхиор, ШолгӀачу тӀеман ветеранашца лерам бар.
Тӏедилларш:
вайн заманан турпалхойх а, Сийлахь-боккхачу Даймехкан тӀеман турпалхойх а берашна хууш долу хаарш шордар а, системе дерзор а, шайн доьзалан а, шайн халкъан а историга берийн шовкъ кхиорехь гӀо дар; оьздангаллин а, патриотически а амалш кхиор: доьналла, доьналла, шен даймохк ларбан лаам хилар;
КхидӀа а берашкахь кхиор Даймахке болу патриотически синхаамаш, Россин маьрша дахар лардеш долчу Россин эскаре болу лерам.
Россин бахархошца юкъарчу хьесапехь, шайн махкахошца, Россин массо а халкъийн векалшца, уьш муьлхачу къомах хиларе а ца хьоьжуш, лераме дог-ойла кхиор. практически гӀуллакхдаран процессехь берийн кхетаман хьуьнарш кхиор, берийн хьекъал кхиор, гайтаман а, кхоллараллин а ойлаяр, кхоллараллин хьуьнарш, дозуш хилар кхоллар;
шен махках, доьзалх, гергарчу нахах дозалла даран синхаам кхиор.
Проектан куьйгалхо: лакхара кхетош-кхиоран белхахо Туршиева С.Ш-М.
Проектан декъашхой: бераш, дешархойн дай-наной, кхетош-кхиоран белхахой
Проблемни хаттар: Турпалхо мила ву? ХӀун аматаш хила деза кхузаманан турпалхошкахь?
Дешаран декъийн интеграци:
Познавательни кхиар
Исбаьхьаллин а, эстетически а кхиар
Къамел кхиор
Социальни а, коммуникативни а кхиар
ДегӀан кхиар.
Проектан гӀирсаш:
Хаамаш: Интернет-ресурсаш
Материалан а, техникан а: ноутбук, музыкальни центр, книгаш, къамел дан гайтаман гӀирсаш, клеенка, кехат, бес-бесара къоламаш, фломастераш, клей, щеткаш, гуаш, бес-бесара кехат, картон, суьрташ, ловзаршна лерина атрибуташ.
Адамийн: хьехархой, бераш, дай-наной
Финансийн: лахара мах
Накъостий:
Муниципалан бйуджетан йукъарадешаран учреждени "Гудермес № 4 йолу йуккъера школа".
Лаьтта меттиг: МБДОУ № 9 "Табарак".
Проект кхочушъяран хан: Ехачу хенахь
Берийн хенаш: 5-6 шо
Проект кхочушъярехь коьрта кепаш:
Кхелхинчу СВО-н турпалхочун дай-наношца цхьаьнакхетар, школехь турпалхочун мемориалехь а, музейхь а хилар, ООД, куьйган белхийн а, суьртийн а гайтам, берийн а, хьехархойн а цхьаьна болх бар, дай-наношна лерина буклеташ, «Герои СВО - Наш Махкахой», Сийлахь-боккхачу Даймехкан тӀамах лаьцна хаамаш гулбар, тӀеман-патриотически эшарш ладогӀар а, Ӏамор а, дай-наношна а, хьехархошна а лерина консультацеш яр.
Дешаран гӀуллакхаш:
Урокан кепах а, дӀахӀоттамах а, тӀедилларш кхочушдан аьтто лучу гӀирсех а, кепех а ойла яр мехала дара, иштта хӀора урокан кхетаман жигаралла а, синхааман нагрузка а алсамъяккхархьама леррина приемаш лелайора. Мехала ду бераша материал тӀеоьцуш жигара ойла яр. Цунна аьтто бира дустарца, хаттаршца, ша-ша тӀедилларш дарца, берашна зеделларг тӀедерзарца, вовшашна а, хьехархочуьнга а хаттарш дала тӀедиллар санна йолчу методически приёмаша. Иштта патриотически кхетош-кхиоран проблемаш ерзорехь гӀо дира сурт дилларо а, аппликацино а, патриотически эшарш дагахь Ӏаморо а, ловзарех ловзаро а.
Сатуьйсуш долу жамӀ:
Дай-нанойн шигара позици кхиъна шайн бераш оьздангаллин а, патриотически а кхиорехь а, кхетош-кхиорехь а;
Хьехархоша шайн корматаллин тӀегӀа а, хьехаран зеделларг а лакхадаьккхира.
Проект кхочушъяран мур:
1-ра этап - кечамбаран .
Ӏалашо: патриотически кхетош-кхиоран программа кхолларан хьелаш кечдар
1. Нормативни бакъонаш Ӏамор.
2. Проектан темина лерина интернет-ресурсаш Ӏамор.
3. Тобанийн предметни гонах лаьцна анализ яр.
4. Патриотически кхетош-кхиоран проект хӀоттор, йийцаре яр.
5. Проект кхочушъяран материальни, технически, педагогически хьелаш талла.
2-г1а этап (коьрта)
Ӏалашо: патриотически кхетош-кхиоран проект кхочушъяр.
1. ГӀуллакхийн чулацам, кхетош-кхиоран тӀеӀаткъам баран уггар эвсаре кепаш а, некъаш а къастор.
2. Тобанийн предметни гонах хьалдолуш хилар.
3. Патриотически кхетош-кхиоран хьокъехь методически рекомендацеш кхочушъяр.
4. Юкъараллин организацешца берийн бешан зӀенаш а, уьйраш а шоръяр, чӀагӀъяр
5. Патриотически кхетош-кхиоран проект кхочушъярехь дай-наной йукъаозор.
3-г1а этап (чаккхенан)
Ӏалашо: проект кхочушъяран жамӀаш таллар.
1. Белхан жамӀаш дар.
2. Проектан чаккхенан презентаци яр.
Проект къочушъяран план:
Хиламийн ц1е: |
Терахь |
Дакъалацархой |
Жоьпаллин |
Хьехархошца болх бар |
|||
План хӀоттор а, тӀечӀагӀъяр а Сийлахьчух лаьцна хиламаш Даймехкан тӀом а, ДОО-хь турпалалла йолу махкахой а |
Товбецан- Лахьанан 2024 |
Массо а хьехархо |
Лакхара хьехархо, массо хенийн хьехархо |
Т1амах хӀоттийна план кхочушъяр хьокъехь хьехархойн цхьаьнакхетар. Даймехкан тӀом а, ДОО-хь турпалалла йолу махкахой а |
Лахьанан 2024 |
Массо а хьехархо |
|
Мероприятеш дӀаяхьаран хьокъехь хьехархойн цхьаьнакхетар |
Массо а хьехархо |
||
ТӀеман теманашна лерина методически литература, иллйустративни материал, исбаьхьаллин дешнаш, хӀетал-металш, мультимедиан презентаци таллар. Предметни-меттиган Ӏалам йухатохар |
Шарахь бин болха |
Массо а хьехархо |
|
Урокан планаш къастор а, кечъяр а, дийцаре дар а, экскурсеш еш |
Лахьанан 2024 |
Массо а хьехархо |
|
Урокан планаш къастор а, кечъяр а, дийцаре дар а, экскурсеш еш |
Г1уран 2024 |
Массо а хьехархо |
|
Консультаци: "Билингвальни дешарх пайдаэцар баккхийчу школе кхачале долчу берийн патриотически кхетош-кхиоран системехь". |
Чиллин 2025 |
Массо а хьехархо |
|
Мастер-класс: «Ловзаран гӀуллакхехула школе кхачале долчу берийн оьздангаллин а, патриотически а кхетош-кхиор». |
Бекарг 2025 |
Массо а хьехархо |
Берашца болх бар |
||||
Даймохк безарх а, иза ларбарх а лаьцна йолу литература ешар, турпалчу тӀемалойн турпалалла, доьналла а, доьналла а, тӀемалойн доттагӀалла а, накъосталла а |
Г1уран –Х1утосург |
баккхийра тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|
ТӀеман тематика йолу стихотворенеш Ӏамор: Даймохк ларбарх лаьцна, Сийлахь-боккхачу Даймехкан тӀеман а, Советски тӀеман округан а турпалхойх лаьцна, турпалчу тӀемалойн турпалаллах, доьналлех, доьналлех лаьцна, тӀемалойн доттагӀаллех, накъосталлах лаьцна |
Г1уран – Х1утосург |
массо хенийн тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|
Стенд кхоллар а, кхелхинчу турпалхочун деца-ненаца цхьаьнакхетар а |
Кхолламан 2025 |
баккхийра тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|
Мемориалан тептар тӀехь хьошалгӀахь Шахтиева А.Х. Доьналлин Майраллин орденш |
Кхолламан 2025 |
баккхийра тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|
Муниципалан бйуджетан дешаран "Гудермес № 4 йолу йуккъера школа" Ӏуьллучу Даймехкан лардархойн музейхь визит |
баккхийра тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
||
ТӀеман теманашна лерина сурташ а, говзаллаш а гайтар |
массо хенийн тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
||
Къамелан цикл «ВОВ» а, «СВО» |
Г1уран- Х1утосург |
баккхийра тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|
"Оьрсийчоьнан эскар" дӀааларан къовсам |
Чиллин 2025 |
баккхийра тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|
Патриотически кхетош-кхиоран ролех ловзаран а, жигара ловзарийн а |
Г1уран- Х1утосург |
массо хенийн тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|
Георгийски лентан хиламийн цикл |
Оханан- Х1утосург |
массо хенийн тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|
Сийлахь-боккхачу Даймехкан тӀамехь беллачу эскархойн хӀолламна тӀе экскурси |
||||
баккхийра тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|||
ШолгӀачу дуьненан тӀеман а, СВО-н а декъашхошна берашца а, дай-нанойца а мемориалан маьӀиг кечъяр, хенан тобанашца «Царна кхузахь дагадогӀу, цара кхузахь дозалла до!» |
||||
массо хенийн тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|||
Утренник «Даздаре Эс а, сийлалла де!» |
баккхийра тобанаш |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
Дай-наношца болх бар |
|||
Дай-нанойн таллам "Дийца вай школе кхачале бераш патриотически кхетош-кхиоран хьокъехь" |
Лахьанан 2024 |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
Суьртийн а, говзаллин а гайтамехь дакъалацар |
Кхолламан 2025 |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
Георгийский лентан хиламийн цикл |
Оханан – Х1утосург |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
Берашца а, дай-наношца а дагалецаман маьӀиг кечъярехь дакъалацар |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
|
"ЦӀахь ешаран библиотека" тӀамах лаьцна берийн произведенешца |
Шарахь бин болха |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
ТӀамах, фронтовикех, тӀеман турпалхойх лаьцна къамелаш. Презентацешка хьовсар: "Сийлахь-боккха Даймехкан тӀом", "ТӀеман хенахь бераш". |
Шарахь бин болха |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
Дай-наношна хьехамаш. «Муха дийца деза берашна тӀамах лаьцна» |
Шарахь бин болха |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
Дай-наношна лерина брошюра "Патриотизмехь кхетош-кхиор" |
Шарахь бин болха |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
Дай-наношна лерина маслаӀат. "СВО муха дийца деза берана" |
Шарахь бин болха |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
Суьртан хаам: "ТӀеман техникан гайтам". "Берийн суьртийн а, говзаллин а гайтам" |
Х1утосург 2025 |
массо а хенан тобанаш, дай-наной |
Лакхара хьехархо, тобанан хьехархо |
Методически литература:
НОХЧИЙН ХАЛКЪАН ТУРПАЛХОЙ (Школазхошца дӀайахьа лерина йолчу занятийн конспекташ) Абдрахманова Ж.М. Джунаидов С.C. АО «ИПК «Грозненский рабочий» 2022
Дошамш:
«Рассказы о войне» - К. Симонов, А. Толстой, М. Шолохов, Л.Кассиль, М.Митяев;
«Детям о Великой Победе!»- А. Казаков, Т.Шорыгина;
«Беседы с детьми дошкольного возраста о ВОВ»-С. Конкевич.
Гайтаран сурташ:
«ВОВ»- рассказы по картинкам, наглядно-дидактическое пособие;
«Герои-войны»-демонстрационные картинки;
«Города- герои»-демонстрационные картинки;
«Памятники ВОВ в нашем городе»- демонстрационные картинки;
«Награды- войны»-демонстрационные картинки.
Т1амах лаьцна илли
Т1амах лаьцна кица
Интернет – ресурсаш
https://rutube.ru/video/769b99c6
3d05e2f0b3251d161d7701ed/?&utm_source=embed&utm_medium=referral&utm_campaign=logo&utm_content=769b99c63d05e2f0b3251d161d7701ed&utm_term=yastatic.net%2F&referrer=appmetrica_tracking_id%3D1037600761300671389%26ym_tracking_id%3D4133368108897332320
https://vkvideo.ru/video197510686_456239332?ref_domain=yastatic.net
Проектийн мах хадоран критерийш:
Проектан жамӀашна дай-наной реза хилар.
Школе кхачале долчу берийн дешаран а, кхетош-кхиоран а процесс проектаца вовшахтохарх лаьцна дай-наношна кхетам балар.
Проектехь берийн бешан дешархойн кхиамаш а, эвсаралла а.
Кхерам а, кхерам дӀабаккхаран некъаш а:
Кхерам: Дешархойн а, дай-нанойн а проектехь дакъалаца дог-ойла кхачам боллуш ца хилар. «СВО-н турпалхой - вайн махкахой» цӀе йолу гайтаман стенд кечъеш гӀо дан реза ца хилар, ткъа иштта Сийлахь-боккхачу Даймехкан тӀамехь а, СВО-хь а дакъалаьцначу гергарчех лаьцна хаамаш гулбан а, царех лаьцна берийн ша-ша дийцарш вовшахтоха а. Хан цахилар, хьехархойн белхан хала хилар. Кхерам бу, нагахь санна болх формалан кепехь дӀабахьахь, школе кхачале долчу бераша проект могӀарера гӀуллакхийн рогӀалла санна тӀеоьцур йу, ткъа болх церан ойланех а, дегнех а ца хьакхало.
Талламан некъаш: Иза ца хилийта, массо а агӀор ницкъ бан беза, зеделларг, хаарех пайдаэца беза, патриотически кхетош-кхиоран хьокъехь йолу хӀара проект нийса а, йуьззина а кхочушъярхьама керла, тайп-тайпана, эвсаре технологеш йукъаяха еза. Дай-нанойн шовкъ алсамъяккхархьама, проектан Ӏалашонаш йовзуьйтуш, дай-наношца ша-ша къамелаш дан деза, дай-наной шайн берашца цхьаьна жигара дакъалаца озо беза.
Берийн шовкъ совъяккхархьама, проекто йукъаялийна берашца болх баран инновационни кепаш, уьш тайп-тайпана а, ловзаран кепехь йовзуьйтуш а йу, ткъа иштта кхетош-кхиоран белхахойн а, дай-нанойн а личностни масал а.
ЖамӀаш дар:
Школе кхачале долчу берашна патриотически кхетош-кхиор чолхе, еххачу хенахь дӀахьош йолу процесс йу.
Хьехархошкара а, дай-нанойшкара а хаддаза къахьегар оьшуш, системан а, планан а болх бар. Патриотически хиламех берийн а, баккхийчеран а цхьаьна синтем хиларан процессехь кхоллало культурин-исторически тӀаьхьенна йукъагӀерта а, Даймахкана гӀуллакх даран а хьашт.
Проект йуьззина кхочушъярца берийн шовкъ а, хаттарш а совдаьлла ца Ӏаш ВОВ а, СВО тӀеман округан а хиламаш а, дуккха а шераш хьалха Даймохк ларбеш а, вайн заманахь иза ларбеш а болу нах, шайн даймахкана тӀекхаччалц, амма иштта а, патриотически а позицин бух кхолларехь гӀо дийр ду. Школе кхачале долчу берашна, цул тӀаьхьа баккхийчу стеган - шен мехкан вахархочун - личностан бух кхоллалур болуш.
Карарчу хенахь проект дӀайоьдуш йу, чекхйоккхур йу
"Толаман денна" лерина чаккхенан Ӏуьйранна спектакльци а.
Шен даймехкан патриот кхиор – иза жоьпаллин а, чолхе гӀуллакх, цуьнан дерзор школе кхачале долчу хенахь бен дӀадолалуш дац.
Планан, системан болх бар, тайп-тайпанчу дешаран гӀирсех пайдаэцар, доьзалан берийн ницкъаш а, бешахь, баккхийчара шайн гӀуллакхашна а, дешнашна а жоьпалла хиларо дика жамӀаш дан а, кхидӀа а патриотически кхетош-кхиоран болх бар.
Полный текст статьи см. в приложении.